W tej kwestii możemy spotkać dwa zasadniczo odmienne; typy sytuacji. Sytuacja pierwsza będzie miała miejsce wtedy, gdy ojciec jest obecny, jednakowoż z różnych względów nie spełnia w sposób właściwy swej rodzicielskiej roli. Zagadnienie to będzie przedmiotem rozważań w następnym rozdziale. Drugi typ sytuacji wystąpi wówczas, gdy dziecko zostanie pozbawione możliwości kontaktowania się z ojcem lub jego substytutem w ogóle. Tę niekorzystną dla dziecka sytuację wychowawczą trzeba rozwiązać pomagając dziecku znaleźć odpowiedni substytut ojca. Dzieci wychowywane przez samotne matki muszą tym samym ściślej współpracować z Poradnią Wy- chowawczo-Zawodową, i to nie tylko wtedy, kiedy zaczną sprawiać różnego rodzaju kłopoty wychowawcze. Jak wynika z dotychczasowych rozważań i przytaczanych wyników badań, nieuczestniczenie ojca w procesie wychowania dziecka nie zawsze i nie w każdym przypadku daje ewidentnie zauważalne objawy zaburzeń w zachowaniu się. Czasami objawy te są bardzo trudne do uchwycenia, dotyczą np. nieodpowiedniego przyswojenia obrazu siebie, swej obecnej i przyszłej roli społecznej, właściwego funkcjonowania w roli wyznaczonej przez posiadaną płeć. Stąd też ścisła współpraca z psychologiem specjalizującym się w problematyce rodzinnej każdego dziecka nie utrzymującego stałego kontaktu z ojcem lub jego „zastępcą” jest raczej nieodzowna.
